दफा ४४
पेट्रोलियमको मूल्य निर्धारण
: (१) यस सम्झौता अन्तर्गतको सबै प्रयोजनको लागि र आयकरको प्रयोजनको लागि पेट्रोलियमको मूल्य यस दफाको व्यवस्था अनुसार निर्धारण गरिनेछ ।
(२) निर्यातको लागि करार क्षेत्रबाट त्रैमासिक अवधिमा बिक्री गरिएको कच्चा तेलको मूल्य देहायको आधारमा निर्धारण गरिनेछ :
(क) विगत त्रैमासिक अवधिमा करार क्षेत्रबाट बिक्री गरिएको कच्चा तेलको लागि नेपाल सरकार वा ठेकेदारले प्राप्त गरेको भारित औसत निर्यात मूल्य वा,
(ख) विगत त्रैमासिक अवधिमा करार क्षेत्रबाट उत्पादित कच्चा तेलको कुल परिमाणको कम्तीमा दश (१०) प्रतिशत निर्यातको लागि खण्ड (क) अन्तर्गत बिक्री नभएको अवस्थामा विभाग र ठेकेदारले,
(१) नेपालको सबै उत्पादन क्षेत्रबाट निर्यात गरिएको समान दाँजोको गुरुत्व र गुणको कच्चा तेलको लागि प्राप्त भारित औसत निर्यात मूल्य र
(२) अरेवियन खाडी क्षेत्रमा उत्पादित समान दाँजोको गुरुत्व र गुणको कच्चा तेलको बजारमा प्रचलित निर्यात मूल्य, दुवैमा सबै सम्बद्ध कुराहरू उपयुक्त तरिकाले थपघट गरी आपसी मञ्जुरीद्वारा निर्धारण गरेको मूल्य ।
(३) उपदफा (२) को प्रयोजनको लागि “निर्यात मूल्य” भन्नाले जिन्सीको रूपमा सट्टापट्टा वा विशेष सहुलियतको व्यवस्था नगरी नजिकको बिक्री कारोवार (आम्सलेंथ सेल्स ट्राञ्जेक्शन) मा असम्बद्ध पक्षबाट मूल्य निर्धारण केन्द्र (भ्यालुएशन प्वाइण्ट) मा परिवत्र्य विदेशी मुद्रामा प्राप्त खूद मूल्य सम्झनु पर्छ । निर्यात मूल्यको हरहिसाब गर्दा मूल्य निर्धारण केन्द्र र नेपाल बाहिरको एफ.ओ.बी. निर्यात केन्द्र बीचको ओसारपसार, सञ्चय, हाण्डलिंग, निर्यात सुविधाहरू, कमिशन, दलाली दस्तुर तथा अन्य कुनै पूर्वाधार, सेवा वा खर्चहरू अन्तर्राष्ट्रिय पेट्रोलियम उद्योगमा स्वतन्त्र पक्षहरूको बीचमा प्रचलित दरभन्दा बढी नहुने गरी थपघट गरिनेछ । त्यस्तो पूर्वाधारहरू यस सम्झौताको कुनै पक्ष वा सम्बद्ध पक्षको पूर्ण वा
आँशिक स्वामित्वको भएमा त्यसको दस्तुर (टारिफ) दफा ३३ वा स्थापित सिद्धान्तमा आधारित हुनेछ ।
स्पष्टीकरण : “मूल्य निर्धारण केन्द्र” भन्नाले नेपालभित्रको त्यस्तो केन्द्र सम्झनु पर्छ जहाँसम्मको सेवा वा सुविधाहरू पेट्रोलियम खर्चमा समावेश भएको छ ।
(४) नेपाली बजारको लागि बिक्री गरिने कच्चा तेलको मूल्य उपदफा (२) बमोजिम सम्बन्धित त्रैमासिक अवधिको लागि निर्धारण गरिएको मूल्य बराबर हुनेछ ।
(५) त्रैमासिक अवधिमा उत्पादन तथा बिक्री गरिएको प्राकृतिक ग्याँसको मूल्य त्यस्तो प्राकृतिक ग्याँस बिक्री गर्ने करार वा करारहरू बमोजिम नेपाल सरकार वा ठेकेदारले प्राप्त गरेको भारित औसत खूद मूल्यमा निर्धारण गरिनेछ । त्यस्तो प्राकृतिक ग्याँस बिक्री गर्नको लागि करार गर्दा ठेकेदारले त्यस्तो ग्याँस प्रयोग गरिने प्रयोजन, त्यसबाट प्रतिस्थापन हुने
इन्धनको मूल्य लगायत सबै सम्बद्ध कुराहरूको विचार गरी करार गरिने समयमा विद्यमान स्थिति अनुसार अनुकुल शर्त बन्देजमा अधिकतम मूल्य प्राप्त गर्ने प्रयत्न गर्नेछ ।
(६) ठेकेदारले उपदफा (२) को खण्ड (ख) बमोजिम आपसी मञ्जुरीद्वारा मूल्य निर्धारण गर्नु पर्ने देखेमा ठेकेदारले चालू त्रैमासिक अवधि समाप्त हुनु अघि यथाशीघ्र विभागलाई सूचना गर्नेछ । मूल्य निर्धारण गर्ने आधारको लागि तथ्यगत जानकारी विकास गर्ने सम्बन्धमा विभाग र ठेकेदार बीच सरसल्लाह भए पछि ठेकेदारले आगामी त्रैमासिक अवधिको कच्चा तेलको लागि लागू हुने मूल्यको लिखित प्रस्ताव विभागमा पेश गर्नेछ । त्यसपछि त्यस्तो मूल्य उपर छलफल एवं मञ्जुरी गर्न यथासम्भव चाँडो त्यस्तो मूल्य लागू हुने त्रैमासिक अवधि शुरु नहुँदै विभाग र ठेकेदार भेट्नेछ । यस्तो आपसी मन्जूरी नभएसम्मको लागि विगत त्रैमासिक अवधिको मूल्य लागू भइरहनेछ । तर सम्बन्धित त्रैमासिकको मूल्य अन्तिम रूपमा मञ्जुर भएपछि सोही अनुसार उपयुक्त थपघट गरी मिलाइनेछ ।
(२) निर्यातको लागि करार क्षेत्रबाट त्रैमासिक अवधिमा बिक्री गरिएको कच्चा तेलको मूल्य देहायको आधारमा निर्धारण गरिनेछ :
(क) विगत त्रैमासिक अवधिमा करार क्षेत्रबाट बिक्री गरिएको कच्चा तेलको लागि नेपाल सरकार वा ठेकेदारले प्राप्त गरेको भारित औसत निर्यात मूल्य वा,
(ख) विगत त्रैमासिक अवधिमा करार क्षेत्रबाट उत्पादित कच्चा तेलको कुल परिमाणको कम्तीमा दश (१०) प्रतिशत निर्यातको लागि खण्ड (क) अन्तर्गत बिक्री नभएको अवस्थामा विभाग र ठेकेदारले,
(१) नेपालको सबै उत्पादन क्षेत्रबाट निर्यात गरिएको समान दाँजोको गुरुत्व र गुणको कच्चा तेलको लागि प्राप्त भारित औसत निर्यात मूल्य र
(२) अरेवियन खाडी क्षेत्रमा उत्पादित समान दाँजोको गुरुत्व र गुणको कच्चा तेलको बजारमा प्रचलित निर्यात मूल्य, दुवैमा सबै सम्बद्ध कुराहरू उपयुक्त तरिकाले थपघट गरी आपसी मञ्जुरीद्वारा निर्धारण गरेको मूल्य ।
(३) उपदफा (२) को प्रयोजनको लागि “निर्यात मूल्य” भन्नाले जिन्सीको रूपमा सट्टापट्टा वा विशेष सहुलियतको व्यवस्था नगरी नजिकको बिक्री कारोवार (आम्सलेंथ सेल्स ट्राञ्जेक्शन) मा असम्बद्ध पक्षबाट मूल्य निर्धारण केन्द्र (भ्यालुएशन प्वाइण्ट) मा परिवत्र्य विदेशी मुद्रामा प्राप्त खूद मूल्य सम्झनु पर्छ । निर्यात मूल्यको हरहिसाब गर्दा मूल्य निर्धारण केन्द्र र नेपाल बाहिरको एफ.ओ.बी. निर्यात केन्द्र बीचको ओसारपसार, सञ्चय, हाण्डलिंग, निर्यात सुविधाहरू, कमिशन, दलाली दस्तुर तथा अन्य कुनै पूर्वाधार, सेवा वा खर्चहरू अन्तर्राष्ट्रिय पेट्रोलियम उद्योगमा स्वतन्त्र पक्षहरूको बीचमा प्रचलित दरभन्दा बढी नहुने गरी थपघट गरिनेछ । त्यस्तो पूर्वाधारहरू यस सम्झौताको कुनै पक्ष वा सम्बद्ध पक्षको पूर्ण वा
आँशिक स्वामित्वको भएमा त्यसको दस्तुर (टारिफ) दफा ३३ वा स्थापित सिद्धान्तमा आधारित हुनेछ ।
स्पष्टीकरण : “मूल्य निर्धारण केन्द्र” भन्नाले नेपालभित्रको त्यस्तो केन्द्र सम्झनु पर्छ जहाँसम्मको सेवा वा सुविधाहरू पेट्रोलियम खर्चमा समावेश भएको छ ।
(४) नेपाली बजारको लागि बिक्री गरिने कच्चा तेलको मूल्य उपदफा (२) बमोजिम सम्बन्धित त्रैमासिक अवधिको लागि निर्धारण गरिएको मूल्य बराबर हुनेछ ।
(५) त्रैमासिक अवधिमा उत्पादन तथा बिक्री गरिएको प्राकृतिक ग्याँसको मूल्य त्यस्तो प्राकृतिक ग्याँस बिक्री गर्ने करार वा करारहरू बमोजिम नेपाल सरकार वा ठेकेदारले प्राप्त गरेको भारित औसत खूद मूल्यमा निर्धारण गरिनेछ । त्यस्तो प्राकृतिक ग्याँस बिक्री गर्नको लागि करार गर्दा ठेकेदारले त्यस्तो ग्याँस प्रयोग गरिने प्रयोजन, त्यसबाट प्रतिस्थापन हुने
इन्धनको मूल्य लगायत सबै सम्बद्ध कुराहरूको विचार गरी करार गरिने समयमा विद्यमान स्थिति अनुसार अनुकुल शर्त बन्देजमा अधिकतम मूल्य प्राप्त गर्ने प्रयत्न गर्नेछ ।
(६) ठेकेदारले उपदफा (२) को खण्ड (ख) बमोजिम आपसी मञ्जुरीद्वारा मूल्य निर्धारण गर्नु पर्ने देखेमा ठेकेदारले चालू त्रैमासिक अवधि समाप्त हुनु अघि यथाशीघ्र विभागलाई सूचना गर्नेछ । मूल्य निर्धारण गर्ने आधारको लागि तथ्यगत जानकारी विकास गर्ने सम्बन्धमा विभाग र ठेकेदार बीच सरसल्लाह भए पछि ठेकेदारले आगामी त्रैमासिक अवधिको कच्चा तेलको लागि लागू हुने मूल्यको लिखित प्रस्ताव विभागमा पेश गर्नेछ । त्यसपछि त्यस्तो मूल्य उपर छलफल एवं मञ्जुरी गर्न यथासम्भव चाँडो त्यस्तो मूल्य लागू हुने त्रैमासिक अवधि शुरु नहुँदै विभाग र ठेकेदार भेट्नेछ । यस्तो आपसी मन्जूरी नभएसम्मको लागि विगत त्रैमासिक अवधिको मूल्य लागू भइरहनेछ । तर सम्बन्धित त्रैमासिकको मूल्य अन्तिम रूपमा मञ्जुर भएपछि सोही अनुसार उपयुक्त थपघट गरी मिलाइनेछ ।